Toch willen professionals vaak nog meer weten over specifieke onderwerpen:
- Inhoudelijke kennis - bijvoorbeeld over hoe taalontwikkeling bij jonge kinderen werkt, of hoe je goed samenwerkt met ouders.
- Praktische vaardigheden - zoals het herkennen en bespreekbaar maken van laaggeletterdheid
- Proceskennis - bijvoorbeeld hoe je effectief kunt samenwerken met lokale partners.
Hier vind je informatie om de expertise binnen je eigen gemeente en bij lokale partners te versterken. We maken onderscheid tussen kennisdeling via kennisinstituten & -platforms, training & scholing en (wetenschappelijke) onderzoeken.
Kennisinstituten & -platforms
Bij deze organisaties vind je waardevolle informatie over taalontwikkeling, preventie, leesbevordering, laaggeletterdheid, ouderbetrokkenheid en volwasseneneducatie.
Veel organisaties bieden ook programma's en activiteiten aan (kijk ook bij het thema Activiteiten).
Taalontwikkeling, leesbevordering en basisvaardigheden
- Stichting Lezen – Kennis- en expertisecentrum voor leesbevordering. Ondersteunt iedereen die een rol speelt bij leesbevordering, van scholen en kinderopvang tot ouders thuis. Biedt onderzoeken en praktische instrumenten (o.a. Lezen Lokaal Verankeren,)
- KB – Nationale Bibliotheek – Leesbevordering en basisvaardigheden/ laaggeletterdheid.
- Bnetwerk - Online kennisplatform voor bibliotheken, onder meer over de gezinsaanpak.
- Expertisecentrum Nederlands - Kennisinstituut voor goed taalonderwijs in Nederland, van peuterspeelzaal tot hoger onderwijs.
- ITTA - Kennisinstituut voor taalontwikkeling. Draagt bij aan kwaliteitsverbetering van (taal)onderwijs en taalbeleid.
- Stichting Lezen en Schrijven - Aanpak van laaggeletterdheid bij volwassenen en gezinnen. Biedt onder andere kennisbladen over Laaggeletterdheid in Nederland en Gezin en basisvaardigheden.
- Expertisepunt Basisvaardigheden (EB) - Platform om kennis over basisvaardigheden te vinden en delen.
- Stichting CINOP Advies- en onderzoeksbureau voor een leven lang ontwikkelen.
- Movisie - Kennis en aanpak van sociale vraagstukken, waaronder basisvaardigheden.
Stichting ABC - Belangenorganisatie van en voor laaggeletterden. Deelt kennis en ervaring via voorlichting, ontmoetingen en testpanels met ervaringsdeskundigen.
Jeugd, onderwijs en opvoeding
- Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) - Kenniscentrum voor jeugdgezondheidszorg (JGZ). Biedt richtlijnen over taalontwikkeling, een themadossier over laaggeletterdheid en de documentaire 'Preventie: ons vak!', over het werk van de jeugdgezondheidszorg en de samenwerking met gemeenten.
- Nederlands Jeugdinstituut (NJi) - Databank met effectieve jeugdinterventies en informatie over voor- en vroegschoolse educatie (vve) en preventie. Heeft ook een wegwijzer voor gemeenten die willen bouwen aan een pedagogische basis.
- Sardes - Onderzoeks- en adviesbureau voor onderwijs, opvang, opvoeding en zorg. Hielp bijvoorbeeld de gemeente Bergen op Zoom bij het evalueren van 'Lezen op recept'.
- GOAB (Oberon, Sardes, CED-Groep en brancheorganisaties) - Informatie en ondersteuning voor gemeenten en aanbieders van voorschoolse educatie (VE) bij het vormgeven van onderwijsachterstandenbeleid.
- Ouderwijs - Wegwijzer voor samenwerking tussen ouders en onderwijs.
Training en scholing
Wil je de kennis en vaardigheden van professionals vergroten? Hieronder vind je verschillende mogelijkheden.
Voor professionals uit het netwerk en de gemeente
- E-learning Taalstimulering door voorlezen (Stichting Lezen/KB) – Training voor professionals in de Jeugdgezondheidszorg over het belang van voorlezen en het praten met ouders hierover.
- E-learning Taalstimulering door voorlezen (Stichting Lezen/KB) - Training voor kraamverzorgenden over het belang van voorlezen.
- Webinars Samenwerken met ouders (Gelijke Kansen Alliantie i.s.m. Aanpak Thuis in taal) – over o.a. laaggeletterdheid, visie op samenwerken, diversiteit en meertaligheid.
- E-learning Aanpak van laaggeletterdheid (Stichting Lezen en Schrijven) - Voor professionals en vrijwilligers: herkennen van laaggeletterde ouders en hen motiveren om deel te nemen aan taalscholing.
- Presentatie Aanpak van laaggeletterdheid (Stichting Lezen en Schrijven) - Maatwerkpresentatie om bewustzijn en kennis van laaggeletterdheid onder professionals te vergroten.
- Workshop Bespreken van laaggeletterdheid (Stichting Lezen en Schrijven) - Verdieping op de presentatie Aanpak van laaggeletterdheid: hoe bespreek je laaggeletterdheid op een gelijkwaardige manier met je klant en hoe motiveer je de klant om mee te doen aan (taal)scholing.
- Er zijn ook voorstellingen die ingezet kunnen worden om het bewustzijn van laaggeletterdheid te vergroten, zie bijvoorbeeld de voorstelling laaggeletterdheid.
- E-learning Aanpak Laaggeletterdheid (VNG Connect Academie) - Leertraject over de gemeentelijke regierol in volwasseneneducatie. Behandelt hoe je doelgroepen bereikt en motiveert, en hoe je zorgt voor een passend en kwalitatief goed aanbod. Met modules over aanbesteding, monitoring en de werving van laaggeletterden. Vooral geschikt voor startende beleidsmedewerkers.
- Escapekoffer (Jump Serious Games, Stichting Lezen en Schrijven) - Spel waarin deelnemers ervaren hoe het is om moeite te hebben met lezen en schrijven.
- Blic VR (Biblionet Groningen) - VR-ervaring die laat zien hoe het is om laaggeletterd te zijn en hoe je dit als professional kunt bespreken.
- Taalschatten (Number 5 foundation i.s.m. Tilburg University en Stichting Lezen en Schrijven) - Toolkit die ouders, professionals en gemeenten helpt bij het werken aan taalontwikkeling van jonge kinderen. Het doel is dat alle 170.000 kinderen die jaarlijks worden geboren met een goed taalniveau aan de basisschool beginnen.
Communiceren met de doelgroep
Hoe zorg je dat je teksten en websites begrijpelijk zijn?
- Testpanel Stichting ABC – Panel van ervaringsdeskundigen dat websites en teksten test op begrijpelijkheid en toegankelijkheid. Het panel bestaat uit mensen die zelf ooit moeite hadden met lezen en schrijven en die zijn getraind om kritisch mee te kijken.
- Schrijftips van Stichting Lezen en Schrijven - Tips voor het schrijven van teksten in eenvoudige taal en toegankelijke websites.
- Er zijn verschillende betaalde of gratis hulpmiddelen die helpen om teksten op niveau B1 of A2 te schrijven.
- Er zijn diverse bureaus die trainingen aanbieden om te leren schrijven op B1-niveau.
Onderzoeken en bronnen
Hier vind je wetenschappelijk onderbouwde informatie over wat werkt bij de Gezinsaanpak.
- Criteria voor kansrijke activiteiten(Stichting Lezen/KB en SPN) – Lijst van criteria om gezinsaanpak-activiteiten te versterken, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen.
- Meer voorlezen beter in taal (Stichting Lezen/KB) - Brochure over het effect van voorlezen op taalontwikkeling van jonge kinderen.
- Gereedschapskist voor beter samen werken met ouders rond geletterdheid (Hogeschool Rotterdam) - Onderbouwde werkwijzen om kansengelijkheid van kinderen uit kwetsbare gezinnen te versterken.
- Thuis in Taal (Proefschrift Martine van der Pluijm) - Over samenwerking met laaggeletterde ouders door leraren en pedagogisch medewerkers. Ook als publieksversie beschikbaar.
- PISA-onderzoek en PIRLS-onderzoek- Internationaal onderzoek over leesvaardigheid en leesontwikkeling, met toelichting door Expertisecentrum Nederlands. Beschikbaar als samenvatting en volledig rapport.
- Wat werkt in het betrekken van laagopgeleide NT1- en NT2-ouders bij de ontluikende geletterdheid van hun kinderen? (Kohnstamm Instituut) - Aanbevelingen voor gezinsgerichte taalprogramma’s. Onderzoek op basis van literatuurstudie, inventarisatie van taalontwikkelingsprogramma's en raadpleging van professionals en ouders die hier ervaring mee hebben.
- Taal in het gezin: wat werkt volgens de experts? (Expertisepunt Basisvaardigheden) - Ervaringsdeskundigen en experts vertellen wat werkt bij het versterken van taal in gezinnen.
- Leesmonitor (Stichting Lezen) – Maakt onderzoek naar lezen, leesbevordering en literatuureducatie toegankelijk voor een breed publiek.
- Een grote drempel voor deelname is onwetendheid (ITTA) - Onderzoek naar factoren die een rol spelen bij het stimuleren van laagtaalvaardige ouders voor deelname aan taalstimulerende activiteiten.